Een mijmering over zelfrespect
‘Als je mij vraagt wat ik van het boek van Lale Gül vind, dan moet ik je helaas teleurstellen. Mijn Nederlands is niet zo spectaculair en mijn ogen geraken snel vermoeid. Ik ben al een oude vrouw. Ook al lach je mij uit als ik dat zeg. Ik ben 65 jaar oud maar ik heb geleefd voor twee. Ik heb voor jou geleefd en voor mezelf. Heel mijn bestaansreden ben jij. Jij bent mijn zuurstof. Mijn levenswerk. Mijn polsslag. En Lale is ook mijn dochter. Alle jonge vrouwen zijn mijn dochters. Ja, ook Lale. Je moet niet zo jaloers zijn. Ik wilde dat ik eens met haar moeder kon spreken. Van vrouw tot vrouw, van moeder tot moeder.’
Een natuurlijke schoonheid
’Ik zou haar het verhaal van Seçil kunnen vertellen. Seçil met de smaragdgroene ogen en wilde krullen. Je zag eerst haar wilde haardos in de verte, daarna haar ogen, haar armen altijd verwikkeld in een gevecht met haar weerbarstige krullen. Ze was teruggetrokken, maar beleefd. Ze kwam vaak op trouwfeesten langs de tafels om de oudere mensen te groeten. Ze vroeg altijd naar jou. Ook al had ze jou maar een paar keer gezien. Het was in de periode dat jij in die hel zat, tijdens je scheidingsprocedure die vijf jaar heeft aangesleept. Ze vroeg altijd hoe je het maakte. En of je het allemaal wat kon verwerken. Ik begreep nooit waarom ze naar jou vroeg, jullie waren nooit hecht geweest. “Pinar boft maar met zo’n moeder als jij”, zuchtte ze na elk gesprek.’
'Meisjes meden haar om niet geconfronteerd te worden met haar natuurlijke schoonheid.'
‘Dat was Seçil, zuinig met woorden en geheimzinnig. Ze liet altijd een diepe indruk na bij de mensen, jong en oud, mannen en vrouwen. Jongens werden op slag verliefd op haar. Meisjes meden haar om niet geconfronteerd te worden met haar natuurlijke schoonheid. Op de een of andere manier voelde ze een verwantschap met jou. Ik heb mij altijd afgevraagd wat die connectie kon zijn tot die ene herfstdag in het jaar 2010.’
Heksensoep
‘Seçil vermagerde zienderogen. Haar ogen kregen een doffe glans en haar huid werd valer. We herkenden haar niet meer. Haar moeder hield haar in de gaten maar niet als een moedereend die haar kuikentjes beschermt. Maar als een cipier die dag en nacht verantwoordelijk is voor zijn gevangene. Op trouwfeesten staarde Seçil wezenloos voor zich uit. We moedigden haar aan om te gaan dansen met de andere meisjes, maar ze klaagde altijd over vermoeidheid en hoofdpijn. Haar moeder perste haar lippen op elkaar tot een dunne lijn en stuurde een blik vol minachting naar haar dochter.’
'Als enig kind en dochter draaide de wereld rond haar.'
‘Pinar, je weet niet hoe lang ze heeft gewacht op Seçil. Na zes miskramen kreeg ze uiteindelijk haar prinses, haar oogappel. Ze werd door haar ouders op handen gedragen. Als enig kind en dochter draaide de wereld rond haar. Seçil hoefde maar met haar vingers te knippen of haar ouders stonden paraat om al haar wensen te vervullen. Ik observeerde dat gezinnetje vanop een afstand. Ze waren gelukkig. Seçil heeft ons eens bezocht, maar dat herinner jij je waarschijnlijk niet meer. Ze was als kleuter als een stuiterbal met krullen die van de ene hoek van de woonkamer naar de andere hoek vloog. Jij was een rustig kind, je kon jezelf urenlang verliezen in je kinderlijke fantasieën met je poppen of je zocht de natuur op, maakte “heksensoep” van gras en bloemen. Maar Seçil had aandacht en verhalen nodig. Ze was nieuwsgierig en druk. Ze was te veel voor jou. Dat veranderde toen ze ouder werd. Jullie gingen studeren. Daarna ging jij trouwen en zij onderging een maagdenvliesherstel.’
Een rechtbank volgens Turkse normen
‘Toen ik erachter kwam dat jij geen maagd meer was toen jij trouwde was ik teleurgesteld. Niet omdat je niet had gewacht tot het huwelijk. Niet omdat je je kuisheid niet had bewaard. Waarom zou je ook een of ander ongeletterde boerenzoon uit Turkije op een voetstuk plaatsen door je maagdelijkheid te bewaren voor hem? Ik was teleurgesteld omdat jij die mijlpaal in je leven niet met mij had gedeeld. Je hebt je waarschijnlijk eenzaam gevoeld. En je hebt waarschijnlijk in angst geleefd, bang omdat je de eer van je vader en broer zou beschadigen. Dus dacht je dat eerlijkheid zou lonen. En heb je alles opgebiecht aan je ex-man alsof je voor een rechtbank terechtstond voor iets waar hij in feite niks mee te maken had.’
'Hij heeft jouw eerlijkheid op manipulatieve en hypocriete wijze gebruikt om jou neer te halen.'
‘Waarschijnlijk heb je je geschaamd en je duizendmaal verontschuldigd omdat je, volgens Turkse normen, iets schandaligs had gedaan. Namelijk de liefde bedrijven met een andere man dan je echtgenoot. En waarschijnlijk heeft hij jou getroost en gezegd dat jouw verleden er niet toe doet en dat hij jou doodgraag ziet. Wat heeft die eerlijkheid jou opgeleverd, mijn kind? Hij heeft jouw eerlijkheid op manipulatieve en hypocriete wijze gebruikt om jou neer te halen. Om zich verheven te voelen, om jou te onderdrukken. Jij moest dankbaar zijn dat hij nog met jou wilde trouwen ondanks je losbandigheid. Slaafs moest je al zijn grillen ondergaan.’
‘Maar ik zeg niet dat je een maagdenvliesoperatie had moeten ondergaan. Jij hebt op de juiste wijze gehandeld. Rechtvaardig, eerlijk en met principes, zoals ik jou heb opgevoed. En jij hebt gewonnen, jij hebt die strijd gewonnen. Als ik, zoals jij, in deze moderne tijd in Europa was opgegroeid had ik waarschijnlijk hetzelfde gedaan. Ik zou ook op zoek gaan naar mijn seksualiteit, nieuwsgierig zijn, net als alle Turkse vrouwen. Wij wisten in ons dorp in Anatolië niet wat de liefde bedrijven is. Wij wisten alleen dat we onszelf moesten beschermen. En dat er bloed moest stromen op steriel witte lakens als onze mannen voor de eerste keer hun lullen in ons ramden. Vergeef me die woorden, mijn dochter. Maar de herinneringen aan Seçil komen weer naar boven.’
Levenslang
‘Jij hebt je hart gevolgd. Seçil ook, maar zij heeft verloren. Omdat ze ondanks haar maagdenvliesherstel de veroordelende blikken van haar moeder niet kon verdragen. Ze kon niet leven met het feit dat ze haar moeder had teleurgesteld. Ze kon haar nietsvermoedende vader niet onder ogen komen. Seçil leefde niet meer. Ze werd geleefd door de regeltjes en dogma’s van haar moeder. Haar moeder had een muur rond zichzelf gebouwd en kon niet meer op normale wijze communiceren met haar dochter. Seçil had geen vrijheid meer, ze moest werken en thuiskomen. Ze was beschadigd materiaal. Een hoer die zichzelf niet had kunnen bedwingen volgens haar moeder.’
'Haar tranen waren opgedroogd, haar ziel berustte in haar beslissing. '
‘De schande was groot voor haar moeder, de schade des te groter voor Seçil. Ze had levenslang gekregen van de rechters van de Turkse kuisheid. De wereld zou haar smaragdgroene ogen met lange gekrulde wimpers nooit meer zien. Haar tranen waren opgedroogd, haar ziel berustte in haar beslissing. Ze vonden haar in de garage, met de familiefoto in haar broekzak. De foto waar baby Seçil trots haar tandeloze glimlach liet zien aan de wereld.’
De herwonnen eigenwaarde
‘Op de begrafenis zag ik haar moeder met dezelfde foto in haar hand. Ze sloeg haar armen om mijn nek en fluisterde in mijn oor dat zij haar dochter tot de dood had gedreven. En dat ze elke dag zou bidden dat ze haar dochter dra zou volgen. En ze stierf, twee jaar na de dood van Seçil, aan borstkanker. De vader van Seçil hertrouwde, met een maagd uiteraard. Mijn adem stokte toen ik het nieuws van haar dood vernam en ik moest aan ons denken, Pinar. Aan jou, aan die turbulente periode in je leven toen ik je zag wegkwijnen en toen ik je moest redden. Ik had jou gehoord. Ik had geluisterd naar je broer en naar mijn hart. En naar jouw hart.’
‘Onze harten kloppen synchroon nu. En we hebben er hard voor gewerkt. Wij hebben de wereld laten zien dat moeders en dochters alle dogma’s kunnen overwinnen. De schandecultuur hebben wij omgekeerd. Het zijn de mannen, die voorheen onverbiddelijk alle vrijgevochten vrouwen marginaliseerden, die wij nu aan de schandpaal nagelen. Wij hebben veel opgeofferd. Maar ook veel gewonnen. Onze eigenwaarde, zelfrespect, identiteit en rechtvaardigheid. Wij hebben gestreden voor de vrouw in ons, voor de liefde, voor het leven, voor de vrijheid. Jij en ik, ik en jij, wij samen…’