De zorg wordt stiefmoederlijk behandeld door de politiek maar ook door de eigen leidinggevenden in een zorginstelling. Huisarts Sofie Lemmens heeft deels gelijk. “Op dit moment ben ik 40 tot 50 procent van mijn tijd bezig met zaken die eigenlijk niet voor een huisarts zijn”, zei ze in deze krant.
De grenzen tussen de verschillende disciplines in de zorgsector zijn vervaagd. Verpleegkundigen zijn nu ook logistieke medewerkers, poetshulpen, zorgkundigen en administratieve krachten. De vraag is waarom men in de opleiding zo veel aandacht en jaren besteedt aan evidence based onderzoek terwijl wij, verpleegkundigen, op de werkvloer nog niet eens toekomen aan onze eigen verpleegkundige taken.
FREELANCEN
Sinds oktober werk ik als freelance verpleegkundige in verschillende zorginstellingen die kampen met een structureel personeelstekort. Ik zwerf verschillende zorginstellingen, voornamelijk woon-zorgcentra, af om mijn verpleegkundige diensten aan te bieden aan zorgafhankelijke bewoners met chronische ouderdomsziektes. Er is zo veel werk en zo weinig personeel.
Het verpleegkundig beroep is een mooi en nobel beroep waar jaren studie aan gewijd wordt. Het is immers niet voor niets dat we zeggen dat we in de zorgsector levenslang studeren. Maar toch krijgt het beroep na talloze hulpkreten uit de sector nog altijd niet de broodnodige erkenning om zijn personeel te blijven motiveren en niet weg te jagen. En het ligt niet alleen aan de politiek of de mensen die aan het roer staan van de zorginstellingen.
Een groot deel van onze kostbare tijd zijn we bezig met familieleden van bewoners die denken dat ze onvoorwaardelijk een privéassistent mogen opeisen in plaats van een verpleegkundige die instaat voor de continuïteit van kwaliteitszorg. De ogen en de oren van de artsen zijn niet langer meer enkel de ogen en de oren van de artsen, maar we zijn ook de huishoudhulpen, de logistieke medewerkers en de administratieve krachten van familieleden, bewoners en patiënten. Alle essentiële zorg wordt op die manier aan de kant geschoven, waardoor je verschillende getuigenissen hoort van freelance verpleegkundigen.
PLANTREKKERS
Ik deel graag de meest opmerkelijke ervaring van een verpleegkundige die ergens in een uithoek van de Kempen een nachtdienst zou gaan draaien voor de eerste keer zonder begeleiding en als enige verpleegkundige in een vreemde omgeving. Op zich is dat niets nieuws voor ons, wij zijn professionals en plantrekkers. Maar hier knelt het schoentje, waardoor de bloedcirculatie in mijn tenen faalt: de collega-verpleegkundige kreeg een handgeschreven takenlijst van het management in haar handen geduwd met als eerste, prioritaire taak de vloeren van de gemeenschappelijke bewonersruimtes te boenen.
Gedemotiveerd vast personeel, onverschillige leidinggevenden en vervaging van de verschillende takenprofielen zorgen ervoor dat de families van de bewoners ook verwachten dat we met een vingerknip klaarstaan voor al hun niet-zorg gerelateerde eisen.
Mijn taak is om mensen die minder of niet meer zelfredzaam zijn te begeleiden en te stimuleren bij het eten, ook al is dat ‘maar’ boterhammen smeren. Mijn taak is niet de afwas in de keuken te doen. Ik help en begeleid mensen die minder of niet meer zelfredzaam zijn bij het aan- en uitkleden. Mijn taak is niet de compressiekousen te wassen, zoals sommige familieleden verwachten van de verpleegkundige.
Het wordt tijd dat we de zorg reorganiseren. Families moeten ten eerste meer betrokken worden bij de basiszorgen. We hebben nood aan een duidelijk afgelijnd takenprofiel voor alle hulpverleners in de sector en een meer betrokken management dat voeling heeft met de werkvloer en zich niet verschuilt achter cijfers.
Ik noem het huidige management in de zorgsector vooral cowboys die de connectie met hun kudde hebben verloren. Het cowboymanagement van de laatste decennia heeft de sector veel schade toegebracht. Menselijke zorg is nu vooral analytische zorg geworden, waar de cowboys op basis van ongenuanceerde schalen mensen opdelen in zelfstandig, deels zelfstandig of zwaar zorgbehoevend zonder ook maar één keer de zorgbehoevende persoon ontmoet te hebben.
Wil men terug naar menselijke zorg, dan zal men ook oog moeten hebben voor de vele zorgschouders die zich nu in de ziekenhuisgangen voortslepen om mensen degelijke zorg te kunnen aanbieden. Zorgkracht en zorgzwaarte moeten meer in balans zijn.
Ik heb dit al eerder gezegd en ik zal dit blijven herhalen: wil men de leegloop, de vlucht van het zorgpersoneel verhinderen of aan serieuze damage control beginnen, dan zal men vooral mensen vanuit de werkvloer moeten installeren in de hiërarchische structuren van een zorginstelling, om zo mee het zorgbeleid van die instelling te bepalen.
Daarnaast is een herwaardering van het verpleegkundig beroep in de ouderenzorg broodnodig. Het gaat niet alleen maar over billen wassen en boterhammen zonder korsten smeren. Het gaat over de medische en verpleegkundige benadering van de oudere zorgvrager. Verpleegkundigen en zorgkundigen vormen een vlot lopende tandem voor de artsen, die essentiële informatie verwachten in acute situaties bij chronisch zieke mensen.
Waardevol talent gaat verloren en de zorginstellingen beseffen niet wat voor schade ze aanrichten aan een sector die zo veel moois kan betekenen in een mensenleven.