Vlaams-nationalisme in dialoog met de politieke islam
Toen ik vorig jaar rond deze tijd een reeks van acht delen had gepubliceerd over Vlaams-Turkse politici van traditionele partijen die nauwe banden met Turks extreemrechts en de politieke islam onderhielden, kreeg ik niets anders dan waardering van Vlaams nationalisten. Totdat het deel over N-VA verscheen. Daarin werd pijnlijk duidelijk dat hun Antwerpse gemeenteraadslid, Sevilay Altintas, nauwe banden onderhield met de Grijze Wolven. De voorzitter van N-VA verkoos toen stilte in plaats van verantwoording af te leggen naar zijn achterban toe.
Al te vaak werd die achterban subtiel en behendig geïnformeerd over de activiteiten van de Grijze Wolven in Vlaanderen, in aanwezigheid van diezelfde Vlaams Turkse politici uit de traditionele partijen. Vandaag is Altintas nog altijd actief in die kringen. En dat terwijl N-VA minister Zuhal Demir continu bedreigingen ontvangt van Turkse Vlamingen die het niet eens zijn met haar standpunten over Diyanet en haar kritiek op de lange arm van de Turkse president Erdoğan.
Een Turkse pion
Voor alle duidelijkheid: er zijn mensen die mij beschuldigen van persoonlijke frustraties over N-VA. De enige frustratie die ik dagelijks ondervind, is mijn aantal uren slaap. Dat zou ik graag willen verhogen. Voor de rest heb ik niks met de partij. Enkel een paar goede vrienden die werken binnen de partij. Met hen praat ik echter eerder over Vlaamse kneuterigheid dan over het Vlaams-nationalisme. En het mag als een schok overkomen, maar die Vlaamse kneuterigheid is wat ons samenbrengt: zelfspot. De kunst van zelfspot is je eigen imperfecties erkennen en ermee leven. Dit gezegd zijnde lijkt het mij duidelijk dat ik over N-VA geen enkele frustratie herberg in het diepste van mijn ziel. Maar ik ben dan ook nog te jong om aan mijn memoires te beginnen.
'Is het onwetendheid, naïviteit of een bewuste strategie om stemmen te ronselen voor de volgende verkiezingen?'
Terug naar Sevilay Altintas, oncologe en politica, die zich enthousiast heeft geëngageerd binnen de partij in Antwerpen. In haar enthousiasme om goed te doen voor de Turkse gemeenschap in Antwerpen en verder in Vlaanderen wil ze waarschijnlijk een hand reiken naar alle Turkse organisaties. Zonder een onderscheid te maken tussen de verschillende ideologieën. Is het onwetendheid, naïviteit of een bewuste strategie om stemmen te ronselen voor de volgende verkiezingen? Niemand weet het. Maar het is wel belangrijk om te weten of Altintas op die manier als een pion voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen zal ingezet worden. Ongeacht de principes en de standpunten van de partij over de aanwezigheid van de politieke islam en Turks extreemrechts in Vlaanderen. En het is ook belangrijk om te weten hoe de partijtop staat tegenover de ideologie die schuilgaat achter de moskee die Altintas recent heeft bezocht in Antwerpen.
Emancipatie
In haar Facebookpost schrijft ze over ‘onze moskee’ in het Turks. Terwijl ze in het Nederlands laat weten dat ze de Mehmet Akif-moskee heeft bezocht. Ik wil duidelijk zijn in mijn verslag en zeggen dat iedereen recht heeft op een gebedsplaats en op vrijheid van godsdienst. Maar de tegenstrijdigheden binnen de islamkritische partij stapelen zich hier ook op. Zo is deze moskee een Diyanet-moskee die verbonden is aan de Belgische tak van Diyanet.
We weten allemaal hoe discriminatoir en vrouwonvriendelijk het discours van Diyanet is. En dan zwijg ik nog over de homofobe uitspraken van de opperimam Ali Erbas. Het punt is dat die vrijheid van godsdienst die Diyanet krijgt toebedeeld in het vrije Westen, de vrijheid van andere minderheden grondig beperkt door die minderheden uit te sluiten in de eigen heimat. En zelfs in Vlaanderen: ik moet de eerste lgbt-moslim die uit de kast is gekomen, nog zien die vrij en openlijk gaat bidden in een Diyanet-moskee. De Moslimexecutieve was vrij duidelijk: wees jezelf maar blijf in je kast. Mensenrechten zijn universeel en niet enkel voor zij die pleiten voor de vrijheid van godsdienst.
'Emancipatie is het instrument om verandering en vooruitgang op alle vlakken in een gemeenschap teweeg te brengen'
Als het N-VA-gemeenteraadslid zich oprecht wil inzetten voor inclusie in de Antwerpse straten dan zal zij allereerst haar eigen gemeenschap moeten warm maken voor emancipatie. Want er is één ding dat mensen niet lijken te begrijpen: emancipatie gaat niet alleen over vrouwenrechten. Emancipatie is het instrument om verandering en vooruitgang op alle vlakken in een gemeenschap teweeg te brengen. Hoe kan je spreken van emancipatie als minderjarige meisjes in hoofddoeken worden opgevoerd op evenementen van een Diyanet-moskee in Antwerpen? Hoe staan haar collega’s Darya Safai en Assita Kanko daartegenover, fanatieke strijders voor women empowerment en tegen hoofddoeken?
Diyanet-strategie
De naam van de moskee is trouwens vernoemd naar de nationale dichter Mehmet Akif Ersoy. Die heeft in 1921 het volkslied geschreven, naar aanleiding van de oprichting van de Turkse seculiere staat. Je zou denken dat de moskee ook de seculiere principes van Atatürk, de stichter van de Turkse republiek, zou nastreven. Maar niets is minder waar. Propaganda van de heimat doordrenkt met het islamitische nationalisme van de huidige Turkse president Erdoğan bereikt ook hun tijdlijn op Facebook. Bijvoorbeeld met de verheerlijking van de Turkse soldaat en de romantisering van de vermeende coup op 15 juli 2016. Daarbij verschool Erdoğan zich achter tulen gordijnen en droeg het Turkse volk op de straten te veroveren van de vijand, de Gülenisten (de aanhangers van Fethullah Gülen, die momenteel staatsvijand nummer één is in Turkije).
Kind aan huis in de moskee is Serdar Tuncer, een bekende Turkse dichter en televisiemaker. Hij doet voornamelijk op Turkse propagandazenders zijn ding. Hij staat bekend om zijn diep nationalistische gevoelens voor de Turkse vlag. Nog iemand die de moskee in het verleden heeft bezocht is Egemen Bagis, een AKP-politicus. Hij moest de relatie tussen Europa en Turkije optimaliseren. Maar hij kwam in opspraak door een corruptieschandaal. Daarop werd hij beloond met een topjob als diplomaat in Tsjechië.
We kunnen struikelen over de data van deze posts op sociale media. Feit is echter dat ze niet veel verschillen van andere Diyanet-moskeeën in Vlaanderen. Die betekenen misschien minder voor de integratie van de Turkse gemeenschap betekenen, maar alles voor de hardnekkige aanwezigheid van het politieke islamitische discours van Erdoğan. Ook hier is weer duidelijk dat de Diyanet-moskee actief studenten ronselt voor de theologische faculteit in Istanbul. Met inmenging van de Turkse republiek worden via de moskee ook Turkse taal- en cultuurlessen voorzien voor de geïnteresseerden.
Assimilatiedrang
Is N-VA zich niet bewust van de activiteiten van de Antwerpse moskee? Of knijpt de partij een oogje dicht om bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen de Turkse moslimgemeenschap voor zich te winnen? Ook al zou Sevilay Altintas als pion worden ingezet om de Turkse gemeenschap in Antwerpen te charmeren in ruil voor stemmen, dan nog zou de gemeenschap daar niet in trappen. Er is immers al te veel schade berokkend. N-VA zal omwille van uitspraken in het verleden altijd die islamofobe partij blijven voor de Vlaamse moslims.
'beide partijen — de Vlaams nationalisten en de Vlaams-Turkse gemeenschap — vertonen dezelfde assimilatiedrang'
Ergens onderweg is de partij de focus verloren als het gaat over integratie. Hameren op assimilatie zoals de Vlaams-nationalisten hebben gedaan is wat de Turken doet huiveren. Wat dan weer ironisch is, want Turkse nationalisten hanteren een agressieve en gewelddadige manier om minderheden in de heimat te assimileren tot één volk, één natie, één godsdienst. Ik wil maar zeggen: beide partijen — de Vlaams nationalisten en de Vlaams-Turkse gemeenschap — vertonen dezelfde assimilatiedrang. Gewelddadig of niet. Wie dus zonder zonde is…
Maar de banden zijn sowieso verbroken en moeilijk te herstellen. Een vertrouwensband zal er niet zo snel komen. Wil de partij een verzoenende taal hanteren naar de Turkse gemeenschap toe, dan zal ze haar partijcoryfeeën moeten intomen met hun islamofobe sociale media-posts. Politiek is vluchtig en mensen vergeten snel, denken veel politieke partijen. Maar de Turken zullen mekaar altijd herinneren aan het onrecht dat hun, hun godsdienst en hun vlag is aangedaan, waar ook ter wereld.
Een reactie
Partijwoordvoerder Philippe Kerckaert reageerde op mijn bedenkingen via mail:
‘De visie van N-VA m.b.t. de zaken die u aanhaalt, blijft vanzelfsprekend onveranderd:
1) Wij zijn geen voorstander van buitenlandse financiering van religieuze gemeenschappen hier in Vlaanderen.
2) In onze ideale verlichte maatschappij wordt niemand dwangmatig opgelegd om zich te sluieren.
3) Wij vinden het geen goede zaak als bepaalde gemeenschappen die hier wonen zich meer verbonden weten met een andere nationale identiteit dan de onze. Wij staan voor het maximaal integreren van nieuwkomers in onze Vlaamse gemeenschap, waarbinnen de waarden en normen van de Verlichting assertief voorop worden gesteld en waarbij het spreken van onze Nederlandse voertaal een belangrijke voorwaarde is.
We leven vandaag in een realiteit waar heel wat gemeenschappen die hier in Vlaanderen aanwezig zijn inderdaad nog niet volledig aan deze wensen voldoen. Zij vormen terecht voorwerp van kritiek, die wij als partij ook altijd hebben durven formuleren. Wij zijn nooit een partij geweest die wegkijkt van problemen op vlak van integratie. Tegelijkertijd hebben wij het als partij altijd zinvol geacht om naast onze uitingen van kritiek ook de dialoog aan te gaan met gemeenschappen die op bepaalde terreinen nog niet staan waar wij zouden willen dat ze staan. Zeker ten opzichte van die gemeenschappen is het immers belangrijk om onze verlichte Vlaamse (ver)leidcultuur op een overtuigende manier uit te dragen.
Prof. Dr. Sevilay Altintas is iemand die dit al een hele poos doet, met bijzondere aandacht voor de Turkse gemeenschap in Antwerpen, aangezien ze het reilen en zeilen binnen die gemeenschap goed kent. Wij zijn ervan overtuigd dat zij dat op een zeer correcte manier aanpakt, zoals ook beelden van een van haar uiteenzettingen in 2018 aantonen: https://twitter.com/Bart_DeWever/status/1050692177230274561.’
Een nieuwe, verzoenende koers
Ik heb met Sevilay veel gesprekken gevoerd in het verleden. Ik weet dat ze de seculiere principes van Atatürk dagelijks in haar leven nastreeft die ze van thuis uit meegekregen heeft. In die zin waren we het vaak eens over de invulling en aanwezigheid van religie in onze westerse samenleving. En het is natuurlijk de plicht van een mandataris om contacten te onderhouden met de verschillende gemeenschappen in haar stad om te weten wat er leeft.
'Wat is de mening van Altintas over de minderjarige meisjes die gesluierd opdraven in de moskee? '
Maar de hamvraag is natuurlijk: wat gaan de partij en Altintas concreet ondernemen om de problemen binnen die gemeenschap bespreekbaar te maken? Om de buitenlandse inmenging openlijk te veroordelen en haar gemeenschap te vragen zich te focussen op de toekomst in Vlaanderen, samen met Vlamingen? Wat gaat de mandataris doen aan de eilandjesmentaliteit die er nu heerst onder de Vlaamse Turken? Zal Altintas aan haar gemeenschap vragen geen nationalistische propaganda van Turkije naar Vlaanderen te importeren? Wat met de Turkse nationale verkiezingen in het jaar 2023? Zal Altintas haar gemeenschap vragen geen verkiezingspropaganda van Erdoğan te verspreiden? Wat is de mening van Altintas over de minderjarige meisjes die gesluierd opdraven in de moskee? En voor alle duidelijkheid: de hoofddoek was niet mijn fixatie, maar de fixatie van de partij. Zullen er nu twee kampen ontstaan tussen het kamp van de islamkritische Theo Francken, Assita Kanko, Darya Safai en Zuhal Demir?
Niet onbelangrijk: ook voorzitter van N-VA, Bart De Wever, bezocht recent dezelfde moskee. Is dit een nieuwe koers die N-VA hanteert? Een poging van verzoening of een poging tot electorale vooruitziendheid en opportunisme? Of waren de verkiezingen van 2019 en de tegenvallende peilingen een wake-up call voor centrumrechts? Hoe je het ook draait of keert, dit is een typisch staaltje van politiek bochtenwerk. En we weten allemaal dat haarspeldbochten riskant zijn. Even riskant als een tuinfeest met vijftig personen en zonder cateraar in coronatijden.